Het is geweldig om mee te mogen aanschuiven bij het actionlab van Ilvo en samen met andere voedselbos gepassioneerden te onderzoeken hoe we nog meer mensen kunnen motiveren om anders te gaan denken.
Tijdens één van die sessies over wetgeving ontmoet ik Louis-Marie Tennstedt.
Louis-Marie runt samen met zijn schoonzoon en zo’n handjevol vrijwilligers een boerderij in Galmaarden. Hij nam de fakkel over van zijn schoonvader. Tot grote verrassing van alle boeren in de buurt die in gedachten dat lapje grond al hadden verdeeld. Wat zijn verhaal zo uniek maakt is dat hij pas na zijn pensioen is begonnen. Dat zorgde ervoor dat hij in alle vrijheid zijn ding kon doen. Experimenteren noemt hij het zelf en ‘oh wat heb ik fouten gemaakt’.
Hij combineert de klassieke teelt met bomen en struiken. Om de 56 meter plant hij rijen eetbare bomen en struiken.
Die 56 meter is op maat van zijn machines. Deze bomenstroken bruisen van de biodiversiteit maar het heeft ook heel veel andere voordelen. Zo kan je zien hoe die stroken ervoor zorgen dat zijn kostbare grond niet wegspoelt. Op sommige plaatsen is er zo’n 40 tot 60 cm hoogteverschil. Dat is iets waar je als gewone boer niet altijd bij stilstaat maar hier kan je gewoon zien dat de goeie grond netjes blijft liggen.
Je voelt dat hij spreekt met kennis van zaken. Zelfs al lijkt hij voor een de boeren in het dorp een “bleuke” die net komt piepen. Hij is een bosbouwer in hart en nieren en houdt van de jacht. Op zijn vele reizen in Afrika zag hij hoe mensen daar één zijn met de natuur. Zijn liefde voor mooi hout steekt hij niet onder stoelen of banken maar hij doet het in de eerste plaats voor zijn kleinkinderen. Zodat ook zij in hun voedselproductie kunnen voorzien.
Het is dankzij deze pioniers dat we vandaag naar deze ‘nieuwe’ manier van landbouw kunnen kijken. Zijn walnoten boomhaard startte hij met noten uit het plaatselijke park. De ‘bijou’ noot is een echt pareltje geworden en jammer genoeg in het park al lang verdwenen. Bij Louis-Marie pronken ze naast andere nieuwe zaailingen die de namen van zijn kleinkinderen dragen.
Het is een idyllische plek en de noten liggen er voor het rapen. Sommige zijn zo groot als een golfbal en deze keer geen lege doos want ze zijn goed gevuld, toont hij met enige trots. Een grote winkelketen heeft zijn interesse getoond. Dat zou super zijn want economisch is het nog kantje boordje. Het duurt even vooraleer die ‘eetbare’ bomen ook financieel voldoende vruchten afwerpen. Maar het houdt hem niet tegen.
Tegelijkertijd ontdek je ook hoe moeilijk het is hier in België om als ‘agroforestry’ pionier al die verschillende regeltjes te volgen. Zijn stukje grond is landbouwgrond en dat is prima zou je denken. Maar als je dan met het aanplanten van bomen en struiken begint wordt het complex. Ook de verschillende administraties zien soms letterlijk en figuurlijk zelf door het bos de bomen niet meer. Wat goed is voor de Vlaamse Landschapsmaatschappij, is dan weer niet goed voor departement Landbouw en visserij of dan weer niet goed volgens de gemeentelijke regelgeving ,…. Dan spreken we nog niet over de wijzigende spelregels om al dan niet subsidies te krijgen. Je hebt een dik vel nodig en je moet doortastend zijn. Maar het toont nog eens aan dat je echt wel uit het goeie hout moet gesneden zijn om met al die weerstand te kunnen omgaan.
Ik droom luidop dat alle boeren met zo’n 10% van hun landbouwgrond kunnen experimenteren zonder regeltjes. Behalve dan dat ze geen pesticides mogen gebruiken. Man ik denk dat we versteld zouden staan van wat er dan allemaal mogelijk zou zijn.
Trees De Bruyne
Nu ik snap het wel. België heeft weinig bosgrond en dat moet gekoesterd worden. Ook landbouwgrond is ons hoogste goed omdat het nu eenmaal zorgt voor voedsel op de plank. Maar ik kan mij niet van de mening ontdoen dat we er tegenwoordig geen ruimte meer is om de wet te vertalen naar de realiteit van vandaag. We leven nu eenmaal niet meer in de tijd van Napoleon. Het klimaat zal ook sneller veranderen dan onze regeltjes kunnen volgen.
Het heeft Marie-Louis soms wel tot wanhoopsdaden geleid. Vernietigen dan maar die houtkant die een zegen was voor de biodiversiteit. Hij deed het met pijn in het hart. In de hoop om wat dingen in beweging te krijgen.
De boeren uit de buurt bekijken wat hij doet met enige argwaan. Het klopt inderdaad dat de randen van zijn percelen minder opbrengen omdat ze in de schaduw van de bomen liggen. Maar dat neemt hij er graag bij. Op termijn ziet hij alleen maar voordelen.
Het is mooi om te zien hoe zijn vrouw en schoonzoon zijn woorden aanvullen. De kennis zal niet verloren gaan dat voel je. Een boom plant je voor het leven en het nageslacht. May the force….